فرهنگ عامه: سه برار( انج و‌گنج و‌رنج)

سه برادر (خانه و گنج و رنج)

معتمدی از خرم آباد

با سلام و دست مریزاد به بزرگواران گرداننده و مخاطبان محترم  نشریه پرکار و پربار فرهنگستان زبان لری

این بار تصمیم گرفتم به جای معرفی رسوم لری در فرهنگ عامه یک حکایت کوتاه لری را معرفی کنم‌چون حکایت ها هم به فرهنگ عامه مربوط می شوند.

سه برار بین که باوه شو رت وه رحمت خدا. بهرش د اولاد سه کر بی.

سه برادر بودند که پدرشان به رحمت ایزدی پیوست. نصیبش از فرزند، سه پسر بود.

ورز یه که بمیره مالش سی سه کر بهر کرد.

پیش از آنکه بمیرد مالش را بین سه پسر تقسیم کرد.
هونه ن گوت سی کر گپه

در مورد خانه  گفت خانه برای پسر بزرگ

زمینی داشت گوت سی کر مینتریه
مزرعه ای به پسر وسطی بخشید.

گله ن گوت که سی کر کچکه

در مورد گله گفت برای پسر کوچک

کر کچکه شل بی. معروف بی که بخت و اقبال ناره‌ ولی قسه یاکه ش تودار و مننی بین.

پسر کوچک پایش لنگ بود معروف بود که فرد کم شانسی است ولی سخنانش  پرمعنا و ماندگار بودند.

کر گپه هونه ن دورس کرد کردش وه دیوخون قشنگئ

پسر بزرگ خانه را تعمیر کرد و آن را تبدیل به یک عمارت زیبا کرد.

کر مینتریه د زمیکه کشت و کار کرد. پیل فره ای گیرش اوما.‌ زمین باوه بی وه گنجی سیش.

پسر وسطی در زمین در آن مزرعه کشاورزی می‌کرد و پول زیادی نصیبش شد زمین پدر برای او همچون گنجی شد.

کر کچکه گله شن یا دوز برد یا گرگ هرد یا مریض بین مردن

پسر کوچک گله‌اش را یا دزد برد یا گرگ خورد و یا بیمار شدند و مردند

یه روز برار گپه دش پرسی:

روزی برادر بزرگ از او پرسید:
حالت چینه؟
حالت چطور است؟

گوت: حالم ینه آ که برار گپه انجئ برد برار مینه گنجئ برد برار کوچکه رنجئ برد.
.
گفت:حالم این است که برادر بزرگ خانه ای را به ارث برد،  برادر وسطی گنجی را به ارث برد برادر کوچک رنجی را به ارث برد.

شرح واژگان

کر koř: پسر
مینتریmîntêri: وسطی, میانی

انج anj: خانه، مخصوصا خانه خوب و مناسب , متضاد آن انجول anjul است یعنی خانه محقر،

ریشه: انج( خانه)+ ول( پسوند تصغیر یا کوچک سازی)

ضرب المثلی هم داریم:
تو د هونه خوت مه د انجول خوم

یعنی تو در خانه خودت من در کلبه محقر خودم

کنایه از اینکه بیا کاری با کار هم نداشته باشیم، در زندگی هم دخالت نکنیم.
ورز vêraz: قبل از
گپ gap: بزرگ
دیوخون divêxon: عمارت، بنای باشکوه

مننی  manêni: ماندگار