لغت شناسان گفته اند که ریشه ی واژه هندسه و به تبع آن مهندس از واژه ی اندازه در فارسی گرفته شده است که اندازه در عربی تبدیل به هندسه شده است و سپس واژه مهندس ( به عنوان اسم فاعل از فعل رباعی هَندَسَ یُهَندِسُ هندسة) از آن ساخته شده است. این تحلیل البته درست است ولی ناقص.
صحیح تر آن است که خود واژه ی هندسه و اندازه از واژه ای گرفته شده است که امروزه در شاخه های مختلف زبان لری زنده وجاری است
در لری مینجایی (گویش بالاگریوه ای) و بخش هایی از بختیاری آن را هنداس می گویند. در بقیه گویش های لری هناس ( همان هنداس با حذف دال- )، هنا، هندا، و… هِنس.. می گویند. هونه مو ها ئی هناس (هنداس): خانه ما در این راستا/جهت است
وختئ هِنسِ ( اندازه ی) ئی بچه بیم
هنداس و بقیه مشتقات آن ( هنا، هناس، هندا، هنس....) یعنی جهت، راستا، اندازه و علم هندسه در اصل به همین جهت ها و اندازه ها و مساحی ها می پرداخته است.
پس معقول و منطقی این است که هنداس لری مستقیما به هندسه تبدیل شده است تا اینکه اندازه به هندسه تبدیل شده باشد و خود اندازه هم از مشتقات هنداس است
هنداس:هندسه
این نکته تنها نظر شورای نویسندگان فرهنگستان زبان لری نیست. استاد رهدار شاعر و نویسنده ی نامدار بختیاری نیز همین نظر را دارد . پس ضمن اینکه خود لفظ مهندس ریشه در هنداس و اندازه ( هندسه) ایرانی دارد . با توجه به توضیحات فوق و ریشه ی واژه ی مهندس، در لری می توان مهندس را به هنداسکار (هناسکار) یا هنداسیار ( هناسیار) ترجمه کرد کمااینکه کردها هم مهندس را به اندازیار (ئه ندازیار) ترجمه کرده اند.
شعر شیرین ترازیا سروده نجف آزادبخت
ادبیات کهن لرستان، شعر لکی، مردم لر، لرهای لک زبان، لری لکی، لری مینجایی
ادامه مطلب