لٛۏر نوماْ یٱکؽ د لٛونؽا دۏنیا ٱ کاْ هان د ٱفتاونشیݩ ۉ هارگٱ ٱفتاونشیݩ ڤلات اؽروݩ ۉ ٱفتاوزنوݩ ۉ هارگٱ ٱفتاوزنوݩ ڤلات عراق ۉ شومال اومان. اؽ لٛو ڤ زڤون لٛۏری قسٱ مؽکٱن. فتراقیٛا دماترشناسی ۉ تۏرؽا پؽا بیٱ د آیمؽا دما ڤیرگار د ڤیرگار چلٛ هزار سالٱ د ڤلاتؽا لٛۏرنشیݩ دؽاری مؽکٱ. ڤا ڤیرداری ڤ بٱردنۏشتٱیا ۉ شؽڤٱیا ڤ دٱس اومایٱ د بارٱ خٱلق زیتری ایلٛام دؽاری مۊٱ کاْ ایلٛامیا « لٛۏریا دمایی» یٱنؽ، جٱد خٱلق لٛۏرسوݩ ایسنی د ٱفتاونشیݩ ڤلات اؽرونٱن. تۏرؽیا ڤ جا مٱنٱ د چوغازٱمبیلٛ، چوغامؽش ۉ هٱف چۊغا دؽاری مؽکٱ کاْ ایلٛامیا لٛۏریایٱن کاْ د شیش هزار سال دماتر د اؽ راساگٱ بینٱ. ٱڤازاریایی کاْ پؽا بینٱ دیاری مؽکٱن کاْ سی سالؽا فرٱ درازؽ ڤنو پاتشا ۉ هیزداری کۏیا لٛۏرسوݩ ۉ خۊزسوݩ نٱ. زڤون لٛۏری ڤا اوماین ماد یا آلشت بیٱ د زڤون اؽرونی. د خٱلق راساگٱیا لٛۏرنشیݩ مۊٱ بۉیی ایلٛامیان (۳۰۰۰ تا ۵۵۹ ن.ڤ) کاْ ڤنو د راساگٱیا لٛۏرسوݩ، پوشتکۏ (ايلٛام)، خۊزسوݩ، بٱختؽوری، كوگیلۊیٱ ۉ بۊیرٱمٱد ۉ قٱرؽ د آستۊن فارس ایسنی زئشت مؽکردنٱ گیریشمٱن، گوتٱ پاتشایی ایلٛاميا د ڤٱر گرتٱ ڤلاتچٱیا ماسباتيك يا ماسباتيس (راساگٱ یا پوشتكۏ لٛۏرسوݩ يا ایلٛام ایسنی) سيماش (ٱفتاوزنوݩ اْسفاهوݩ ۉ گولپايگان ایسنی) شۊش (خۊزسوݩ ایسنی) آنشان (قٱری د خۊزسوݩ، اْسفاهوݩ ۉ فارس ایسنی) ۉ كربيانٱ (آستوݩ لٛۏرسوناْ ایسنی) دیاری کردٱ. کاسی یا کاْ ڤا ایلٛامیا قۉم بینٱ د راساگٱیا هارگٱ تر د لٛۏرسوݩ کۏیا شومالی تر جولگٱ شۊش د لٛۏرسوݩ ۉ د نزیکیٛا آستوݩ کرماشوݩ د مٱرز ٱفتاوزنوݩ سۊبی گالایان (د نزیکیا هارگٱ کرماشوݩ) زئشت داشتنٱ. د مؽنجایا هزارٱ ساْئم نۊئا ڤاڤن د سال ۲۴۰۰ ن. ڤ. د شومال ڤلات ایلٛام ۉ هارگٱ راساگٱ یا کاسی یا (د شومال خۊزسوݩ ۉ هارگٱ لٛۏرسوݩ) جاؽؽ هؽ کاْ نومش کاشن بیٱ کاْ ڤ نشونی د کاسیا نٱ د خوش دارٱ اؽ راساگٱ دماتر ڤ شٱئر لٛۏری دمادار د دۏرٱ یا اْسلامی آلشت بیٱ. کلٱمٱ ایسنی هۊز یا خۊز د کلٱمٱ هئسی یا اوکسی یٱنؽ نوم لٛون کاسی گرتٱ بیٱ. کلٱمٱیاؽؽ کاْ ایساْ ڤا نومؽا کۊشک، کۊشکی، کۊسٱ، کاسیو کاْ ڤ جایا ڤلات شناسی یا هۊزیا د کورسۊ مۉٱن هومبٱراڤٱرٱ ڤا لٛونؽیا نوم دؽار کاسیا. ایسنٱم یٱکؽ د هۊزؽا لٛۏرسوݩ رٱشنۊ ٱ کاْ نوم یٱکؽ د خودایا کاسی بیٱ. جنک شال ۉ سترٱ کاْ ایساْ د مؽن خٱلق لٛۏرسوݩ د ڤٱر مؽکٱن جنکؽٱ کاْ کاسیا د ڤٱر مؽکردنٱ

سی ٱڤٱلی گاْلٛ نوم لٛۏر د سٱدٱ چوارم ڤ شیڤٱ اللریه، لاریه، اللور و لوریه اومائٱ. لٛۏر یاٛ نوم ڤاجٱ ایلٛامی-کاسیتٱ کاْ نوماْ شٱئر دمادار هئن گات کاسیت بیٱ کاْ لٛۏر ریشٱش ها د اؽ شٱئرآڤیشتاٛیی. نوم کورد نهاتر د اؽرشت ئاْرۉیا د اؽروݩ هومبراڤٱر بیٱ ڤا مال نشین ۉ ٱشایر ۉ هومبا لٛونؽ دیاری ناٛییٱ.د پایٱ ۉ یاٛ قٱرؽ د سٱرچٱشمٱیا، لٛۏریاۉ داٛیلٛٱمیاۉ بٱلۊچؽا ۉ خٱلقؽ هٱنی ۉ جگا د کوردیا هساو کردنٱ سی یٱ کاْ کلٱمؽیا"کورد" هومبراوڤٱر بیٱ ڤا جۊر زئشت نٱ هومبایی زڤون ۉ جٱرغٱ لٛۉنی. د دیجا لٛون لٛۏؽیا بونکۊیی جگا د کوردیا هساو مۊٱن.

هٱمدلا موستوفی مۉئٱ د زوبداٛ التٱڤاریخ اومائٱ: نوم لٛۏر سی یٱ ڤ اؽ لٛوݩ گوتٱ مۊٱ کاْ د ڤلات مارۊد دهاتؽٱ کاْ ڤش مۉٱن کورد ۉ دۉر ۉ گردش دٱبٱن ڤٱن ڤ زڤون لٛۏری کۊل ٱر بونٱن ۉ دش دٱربٱن جایی ٱ کاْ لٛۏر مونٱن سی یٱ کاْ ریشٱشو د او راساگٱ بیٱ ڤشو مۉٱن لٛۏر. کلٱمٱ دۏم ڤنٱ کاْ ڤ زڤون لٛۏری کۊ چر لئر مۉٱن ۉ سی سٱخت بیئن رٱ کٱسرٱ ناْ لام زٱمٱ کردن ۉ گوتنٱ لٛۏر ڤاجٱ ساْئاْم ینٱ کاْ اؽ لٛوݩ د نٱسلاْ کٱسؽٱن کاْ نومش لٛۏر بیٱ ۉ ڤٱ دۏرسترٱ

.