لغت شناسان گفته اند که ریشه ی واژه هندسه و به تبع آن مهندس از واژه ی اندازه در فارسی گرفته شده است که اندازه در عربی تبدیل به هندسه شده است و سپس واژه مهندس ( به عنوان اسم فاعل از فعل رباعی هَندَسَ یُهَندِسُ هندسة) از آن ساخته شده است. این تحلیل البته درست است ولی ناقص.
صحیح تر آن است که خود واژه ی هندسه و اندازه از واژه ای گرفته شده است که امروزه در شاخه های مختلف زبان لری زنده وجاری است
در لری مینجایی (گویش بالاگریوه ای) و بخش هایی از بختیاری آن را هنداس می گویند. در بقیه گویش های لری هناس ( همان هنداس با حذف دال- )، هنا، هندا، و… هِنس.. می گویند. هونه مو ها ئی هناس (هنداس): خانه ما در این راستا/جهت است
وختئ هِنسِ ( اندازه ی) ئی بچه بیم
هنداس و بقیه مشتقات آن ( هنا، هناس، هندا، هنس....) یعنی جهت، راستا، اندازه و علم هندسه در اصل به همین جهت ها و اندازه ها و مساحی ها می پرداخته است.
پس معقول و منطقی این است که هنداس لری مستقیما به هندسه تبدیل شده است تا اینکه اندازه به هندسه تبدیل شده باشد و خود اندازه هم از مشتقات هنداس است
هنداس:هندسه
این نکته تنها نظر شورای نویسندگان فرهنگستان زبان لری نیست. استاد رهدار شاعر و نویسنده ی نامدار بختیاری نیز همین نظر را دارد . پس ضمن اینکه خود لفظ مهندس ریشه در هنداس و اندازه ( هندسه) ایرانی دارد . با توجه به توضیحات فوق و ریشه ی واژه ی مهندس، در لری می توان مهندس را به هنداسکار (هناسکار) یا هنداسیار ( هناسیار) ترجمه کرد کمااینکه کردها هم مهندس را به اندازیار (ئه ندازیار) ترجمه کرده اند.
بررسی تطبیقی چند واژه در لری لرستان و لری کهگیلویه و بویراحمد
لری جنوبی، لکی، بختیاری، مینجایی، مردم لر
ادامه مطلب